Yetişkinler için danışmanlık ne ise çocuklar için de oyun terapisi odur. Oyun terapisi Kelimeler yerine oyuncakları koyarak/kullanarak çocuklara kendilerini ifade edebilmelerine yardımcı olur.
Oyun terapisi çocukların uyumlu ve mutlu bir şekilde yaşamalarını hedefleyen gelişimsel bir terapi şeklidir. Oyun terapisi, oyunla çocuğun kendini ifade edebilmesi için doğal ortamda bulunması temeline dayanır.
Oyun ve oyuncaklar kullanılarak çocuklar ile iletişim kurmaya, sorunlarını çözmelerine ve olumsuz davranışlarını değiştirmelerine yardımcı olunur.
Çocukların oyunları ve oyuncakları kullanarak kendilerini ifade etme gereksinimlerini odaklanan özel bir süreçtir. Kendilerine güvenli bir ortam sunan eğitimli bir oyun terapisti ile istedikleri şekilde oynayabilmeleri için cesaretlendirilirler. Bu süreçte çocuklara duygusal sorunlarını ifade edebilmeleri için değişik türde bir çok oyuncak sunulur. Çocukların kendilerini sanat, drama ve fantezi içeren oyunlar yoluyla ifade edebilmeleri için fırsatlar yaratılır.
Oyun Terapisi Ne İşe Yarar?
Oyun, hayatın şartlarına uyumda güçlük çeken çocukları tedavide en uygun metottur. Çocukların kendilerini kelimelerle ifade edebilecek zihni yeteneklerden mahrum oldukları için, kendilerini oyun üzerinden daha akıcı bir şekilde ifade ederler. Oyun terapisi onlara kendilerini en rahat şekilde ifade edebilecekleri ortamları sunar.
Oyun Terapisinden Yarar Sağlayan Vakalar
- Ailede yaşanan çatışma, boşanma ya da ayrılık ile ilgilenen çocuklar,
- Duygusal, fiziksel ya da cinsel tacize uğramış çocuklar,
- Evlat edinilmiş ya da koruyucu aileye verilmiş çocuklar,
- Sevilen birinin ölümü ya da hastalığı kadar kaybın sonuçları ile uğraşan çocuklar,
- Hastaneye yatırılmış çocuklar,
- Aile içi şiddet gören çocuklar,
- Dikkat eksikliği bozukluğu tanısı almış çocuklar
- Çok fazla kaza ya da hastalık geçirmiş çocuklar
Oyun Terapisinin Yararları
- Çocuğun duygularını ifade etmesini kolaylaştırır,
- Kendine güveni ve duygusal yeterliliğin değerini arttırmak,
- Çocuğun yaşamındaki travmatik olayların yarattığı anksiyeteyi azaltmak,
- İnsanlar arası ilişkilerde sağlıklı bağlar yaratır ya da bu ilişkileri arttırır,
- Yerinde ve uygun davranmanın değerini artırır.
Bir çocuğun oyun terapisine ihtiyacı olduğuna nasıl karar verilir?
Çocuklar, evdeki veya okuldaki değişimlere adaptasyonda, aileden birinin ölümünde, ebeveyninin boşanmasında, zor dönemlerden geçebilirler. Bazı çocukların bu dönemlerde diğerlerinden daha çok desteğe ihtiyacı olur. Çocuğun hayatındaki ebeveyn, öğretmen veya başka bir yetişkin, çocuk hakkında endişe duyarsa, oyun terapisi yardımcı olabilir.
Oyun terapisi odasında hangi oyuncaklar vardır, neden?
Oyuncaklar, çocukların duygularını ifade etmelerini kolaylaştırıcı özellikleri olanlardan seçilir. Mesela kuklalar, bebekler evleri, boya ve çamur bunlardan bazılarıdır. Oyuncaklarla nasıl oynanacağı seçiminin çocuklara bırakılması gerekir. Ayrıca oyuncaklar güvenilir, dayanıklı ve sürekli kullanılabilmeye müsait olmalıdır.
Bir çocuğun ne kadar süre ile oyun terapisi almasi gerekir?
Çocuktan çocuğa değişir bu süre. Ayrıca bu sürenin uzunluğu ya da kısalığı çocuğun yaşadığı travmanın ciddiliği ve çocuğun olayı nasıl algıladığı önemlidir.
Oyun terapisi ile çocukla evde oynamanin farki nedir?
Oyun terapisti oyun odasında empati, kabul ediliş ve anlayış havasını oluşturabilmek üzere eğitim almıştır. Oyun terapisi oyun ile aynı şey demek değildir. Oyun terapisi çocukların hayat şartlarına doğal olarak verdiği reaksiyonları ortaya dökmesine imkan verir. Eğitimli bir oyun terapistinin varlığı çocuğun kendini kabul edilmiş ve anlaşılmış olarak hissetmesine ve kontrol hissini ya da zor durumların farkına varılabilmesine uygun ortam sağlar.
Neden oyun terapisi
Çocuklar oyun oynamayı severler. Yetişkinler kadar duygularını anlayabilme ve becerileri gelişmemiştir. Bu nedenle oyunla çocuklara deneyimlerini ve duygularını ifade etme fırsatı sunulduğundan iyileştirici özelliği vardır. Çocuklar; oyunlarında davranışlarını etkileyen kızgınlık, üzüntü, korku ya da hayal kırıklığı gibi duyguları terapistin sağladığı güvenli bir ortamda canlandırabilirler.
Oyun terapisi çocukların duygu ve düşüncelerini ifade etmelerine zihinsel ve fiziksel düşüncelerini geliştirmelerine yardımcı olur.
Okul ortaminda oyun terapisi
Oyun terapisi bir metottur ve bu metot sayesinde çocuğun doğası oyun vasıtası ile anlatım bulur. Oyun terapisi etkin olarak 3 ile 12 yaş arasında bulunan normal düzeydeki çocuklarda kullanılır. Aile problemleri ile bunalmış çocuklara (boşanma, kardeş rekabeti, v.s.), tırnak yiyen, yataklarını ıslatan, agresif ya da acımasız olan, sosyal gelişimi geri olan ya da istismar kurbanı olan çocuklara uygulanır. Ayrıca özel eğitim alan ve bozukluklarının kaynağı anksiyete ya da duygusal karmaşa olan çocuklara da uygulanır.
Oyun terapisi uygulayanlar bu metotun, çocuğa gerçek ortamda yapamayacaklarını, oyun terapisi ile yaşamlarının küçük bir parçasını maniple etme şansı verdiğine inanırlar. Özel olarak seçilmiş materyallerle oynayarak ve müdahale etmeyen bir kişinin rehberliğinde çocuk, duygularının rolüne bürünür ve bastırılmış duygularını yüzeye çıkararak onlarla yüzleşir ve onlarla nasıl başa çıkacağını öğrenir. Bunun en psikoterapötik formu, uygulayıcının koşulsuz olarak çocuğun söylediklerini ve yaptıklarını kabul etmesidir. Uygulayıcı hiç bir zaman çocuğa karşı duygularını yansıtmaz, çocukla tartışmaz, ahlak dersi vermez ya da çocuğa hatalı olduğunu söylemez. Çocuğa cezanın var olmadığı bir ortamda bulunduğu hissettirilmelidir. Ortam izin verici olduğunda bile, bazı kesin sınırlar çizilmelidir. Materyallere zarar verilmeyeceği, uygulayıcıyı incitilmeyeceği ya da bu oyunun belirli bir süre devam edeceği gibi sınırlar getirilmelidir.
Bir çok psikolog, danışman ya da diğer profesyoneller bu metodu yalnızca kendilerinin yargılama yetkisinin olduğu bir metot olarak görebilirler. Uzun dönemli ve derinlemesine bir danışmanlığa başvurduklarında haklı olabilirler. Bununla beraber, bu metot psikologlar, sosyal hizmetler uzmanları ve okullardaki rehber öğretmenler tarafından kullanılmaktadır. Bu metot, bir öğretmenin sınıfta daha az şiddetli problemler üzerinde çalışması için, kolaylıkla modifiye edilebilir. Bir davranışı yönetmeyi seans öncesinde planlamak, ailelerden ve yöneticilerden izin almanın en iyi yoludur.
Oyun, çocukta doğuştan gelen bir tabiat ve onda yaratılan bir içgüdüdür.
Oyun, çocuğun ilerideki yaşamında yapacağı işlerin, yaşamında basit bir provasıdır.
Oyun, çocuğun duygularını, özlemlerini, korkularını, kısaca iç dünyasını yansıttığı bir tiyatro sahnesidir.
Oyun, çocuğun dünya hakkındaki bilgisini geliştiren başlıca araçtır.
Oyun, çocuğun en ciddi işidir.
Oyun, çocuğun dili ve etkin bir anlatma aracıdır.
Oyun, çocuğun gerçek dünyayla, hayal dünyası arasındaki köprüsüdür.
Oyun, çocuğun öğrenme sürecine attığı ilk adımdır.
Oyunun İşlevi ve Önemi
Çocuğun fiziksel gelişiminin mükemmel bir tarzda tamamlanması gerekir. Çünkü insan yavrusu, canlılar arasında en uzun süre içinde gelişimini tamamlayan bir varlıktır.
Onları uzaktan izleyin de, bir şeyden anlamaz zannettiğiniz o küçük yaramazların, çoktandır unuttuğunuz bir aile kavgasını veya münakaşasını, nasıl sahneye koyduklarını ve maharetle dramatize ettiklerini bir görün.
Ünlü filozof Schopenhauer’ın dediği üzere; okurken bir başka kimse bizim için düşünür: Biz sadece onun zihin sürecini takip etmekle yetiniriz. Nasıl ki yazmayı öğrenirken talebe öğretmen tarafından kalemle çizilmiş çizgileri takip eder, okurken de tıpkı bunun gibidir; düşünme işinin büyük bölümü zaten bizim için bitirilmiştir.Bu noktayı akılda tutacak olursak çocukların başkalarının düşünce patternlerini takip etmek yerine kendi patternlerini oluşturması ziyadesiyle önemlidir.Kitaplarda yazar a noktasından başlar ve b noktasına gider yani belli sorunlara karşı çözümleri kendi birikimleri üzerinden değerlendirir ve bu durum küçük yaşta çocukta da a noktasından b noktasına yalnız o şekilde ulaşılabilir imajını doğurur. Ancak a noktasından b noktasına belki de milyonlarca farklı şekilde gidilebilirmektedir, bu noktada ise çocuğun sorgulayarak öğrenmesi ve değişik yol haritalarını kendi keşfetmesi ileriki hayatında olaylara daha geniş perspektiften bakarak vizyonunun gelişmesine ciddi anlamda katkıda bulunur. Bunun için ise bireylerin çocukluk yaşlarında fazlaca olan merak ve heyecanlarını başkalarının zihin haritalarını takip ederek bu duygularını öldürmek yerine sağlıklı gelişim adına o duygularını öncüllemek gerekmektedir. Bunu ise o yaştaki çocukları en çok heyecanlandıran oyun yöntemiyle eğitmek en sağlıklısı olacaktır. Çocuklar için o yaşta en önemli şey sorgulamaktır, çünkü çocuklar sorgulayarak öğrenir ki ezber yerine sorgulayarak öğrenmek sadece çocuklukta değil tüm yaşam boyunca sağlıklı gelişim adına ölümcül önemdedir. Sorgulama için ise çocukların öncelikle eğleniyor olması gerekir ki zevk aldığı durumda gelişime çok daha açık olacaktır zorlama bu noktada en uzak durmamız gereken davranışlardır.Eğlendiği için gelişime açık olan çocuğun öncelikle heyecan duyması ardından da merak etmesi gerekir, oyunlar da tam bu noktada devreye girmektedir, oyunlar her yaştaki çocuk için heyecan kaynağıdır, oyunun sonucu ise merak kaynağı. Heyecan ile birlikte merak eden çocuk tüm bunları sorgulama motivasyonunu kendisinde ziyadesiyle hisseder ve kendi zihin haritasını kendi oluşturmaya başlar bu durum da toplumumuzda son derece yavaş olan olgunlaşma sürecini arttırıp kendi zihin haritasını kendiliğinden oluşturan çocuklarda özgüven oluşumuna kendini ifade etmede son derece rahat olmasını sağlar. Çocukların başkalarının zihin haritasını ezberleyerek öğrenmesi kısa vadede işler gibi gözükse de uzun vadede çocuğun gelişimine ciddi anlamda ket vurmaktadır.Tam da bu sebepler doğrultusunda tüm gelişmiş ülkelerin çoğunda oyun ile öğrenme eğitimi küçük yaşlardan itibaren uygulanmaktadır.